Futbolda lisans sistemi, hem oyuncuların hem de kulüplerin haklarını koruyan temel bir düzenlemedir. Türkiye’de Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) tarafından yönetilen bu sistem, futbolcuların hangi koşullarda serbest kalacağını ve yeni bir kulübe transfer olabileceğini belirler. Bu yazıda, futbolcu lisansının ne zaman boşa düşeceğini, amatör ve profesyonel futbolcular için farklı kuralları ve tüm detayları inceleyeceğiz.
Futbolcu Lisansı Nedir?
Futbolcu lisansı, bir futbolcunun resmi müsabakalara katılabilmesi için TFF tarafından verilen resmi belgedir. Bu lisans sayesinde futbolcu, bağlı bulunduğu kulüp adına maçlara çıkabilir. Lisans, futbolcunun bir kulübe tescilli olduğunu gösteren hukuki bir bağdır.
Amatör ve Profesyonel Futbolcu Ayrımı
Amatör Futbolcu: Futbol faaliyetine katılması ile ilgili zorunlu giderler (konaklama, malzeme, sigorta ve antrenman giderleri) dışında herhangi bir ücret almayan futbolculardır.
Profesyonel Futbolcu: Bir kulüple yazılı sözleşme yapmış olan ve kendisine futbol faaliyetleri kapsamında yaptığı harcamalardan daha fazla miktarda ödeme yapılan futbolculardır.
Amatör Futbolcular İçin Lisansın Boşa Düşme Durumları
1. İki Sezon Vize Yaptırmama
Amatör futbolcu lisansının boşa düşmesinin en yaygın sebebi aralıksız iki sezon vize işlemi yaptırmamasıdır. TFF Amatör Futbolcu Lisans ve Transfer Talimatı’na göre:
- Lisanslı bir amatör futbolcu aralıksız iki (2) sezon vize işlemi yaptırmazsa tescili iptal edilir
- Serbest kalan futbolcu dilediği kulüpte lisans çıkartabilir
- Vize işlemleri transfer ve tescil dönemlerine bağlı olmaksızın 31 Mayıs tarihine kadar yapılabilir
2. Kulübün Ligden Çekilmesi veya Kapanması
Kulübün ligden çekilmesi, çıkarılması veya düşürülmesi durumlarında futbolcular serbest kalır:
18 Yaşından Küçük Futbolcular İçin:
- Kulübün herhangi bir kategori takımının lig başlamadan veya başladıktan sonra ligden çekilmesi halinde
- 18 yaşını doldurmamış futbolcular kulüp muvafakatı aranmaksızın serbest kalır
- Bu futbolcular resmi müsabakalarda yer almış olsalar dahi belirlenen transfer dönemlerinde başka kulübe transfer olabilirler
18 Yaşını Tamamlayan Futbolcular İçin:
- Ligden çekilen, çıkarılan veya düşürülen kulüplerin 18 yaşını doldurmuş futbolcuları
- Belirlenen transfer dönemleri içinde katkı payı ödeme zorunluluğu olmaksızın başka kulübe transfer olabilirler
3. Kulübün Kapanması
- Kapanan veya kapatılan kulübün futbolcuları otomatik olarak serbest kalır
- Sezon içerisinde eski kulüplerinin yarışmalarına katılmış olsalar dahi sezon sonunu beklemeden başka bir kulüp adına lisans alabilirler
- İlişiksiz belgesi aranmaz, ancak futbolcunun kulübünün kapandığını il müdürlüğünden alacağı yazı ile belgelemesi gerekir
4. 18 Yaş ve Üzeri Transferler
18 yaşını tamamlayan amatör futbolcular için özel düzenlemeler vardır:
- 18-25 yaş arası: Futbolcular kulüplerinin muvafakatını almaksızın transfer yapabilirler, ancak yeni kulüp katkı payı ödemek zorundadır
- 25 yaş ve üzeri: Futbolcuların transferlerinde katkı payı ödenmez, tamamen serbest transfer yapabilirler
5. Askerlik Durumu
- Silah altına alınan futbolcular terhis edilmedikçe tescilli bulundukları kulüplerin müsabakalarına katılamazlar
- Ancak futbolcular silah altında iken transfer işlemi yapabilirler
- Terhis edildikten sonra yeni kulüplerinde forma giyebilirler
Profesyonel Futbolcular İçin Lisansın Boşa Düşme Durumları
1. Sözleşme Süresinin Dolması
Profesyonel futbolcular için lisansın boşa düşmesinin en temel yolu sözleşme süresinin sona ermesidir:
- Profesyonel futbolcu sözleşmeleri 31 Mayıs tarihinde sona erer
- Sözleşmesi sona eren futbolcu free agent (serbest oyuncu) konumuna geçer
- Futbolcu istediği kulüple bonservis bedeli ödemeksizin anlaşabilir (Bosman Kuralı)
- Yeni kulüp ile transfer ve tescil dönemlerinde sözleşme imzalayabilir
2. Karşılıklı Anlaşma ile Sözleşme Feshi
Kulüp ile futbolcu karşılıklı olarak anlaşarak sözleşmeyi sona erdirebilir:
- Tarafların anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmesi gerekir
- Bu işlemin TFF’ye bildirilmesi zorunludur
- Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nın 26. maddesi gereği belirlenen belgelerle TFF’ye başvurulmalıdır
3. Haklı Fesih Durumları
Futbolcu veya kulüp, haklı sebeplerle sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir:
Futbolcunun Haklı Fesih Sebepleri:
- Kulübün ücret ödemelerini yapmaması (en az on günlük ihtar sonrası)
- Gecikmiş ödemelerin sürekli tekrarlanması
- Kulübün sözleşme şartlarına uymaması
Kulübün Haklı Fesih Sebepleri:
- Futbolcunun disiplin kurallarına aykırı davranması
- Antrenmanlara düzenli katılmaması
- Takım içi disiplinsizlik
4. Haksız Fesih Durumu
Sözleşmeyi haksız nedenle bozan taraf için:
- Karşı tarafa tazminat ödeme yükümlülüğü doğar
- TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na başvuru yapılabilir
- Haksız fesih yapan futbolcuyla sözleşme imzalayan kulübe transfer yasağı getirilebilir
5. Serbest Kalma Bedeli (Buy-out Clause)
Bazı profesyonel futbolcu sözleşmelerinde serbest kalma maddesi bulunur:
- Sözleşmede belirlenen bedeli ödeyen kulüp futbolcuyu doğrudan transfer edebilir
- Bu bedel piyasa değeri, kalan sözleşme süresi ve kulübün tutma arzusuna göre belirlenir
- Serbest kalma bedeli ödenerek yapılan transferlerde kulüp onayı aranmaz
Transfer ve Tescil Dönemleri
Futbolcuların transfer olabilmeleri için belirli dönemlere uymaları gerekir:
Profesyonel Futbolcular
TFF tarafından her sezon için iki transfer dönemi belirlenir:
- Yaz Transfer Dönemi: Genellikle Haziran-Eylül ayları arası
- Kış Transfer Dönemi: Genellikle Ocak-Şubat ayları arası
Amatör Futbolcular
- Transfer ve tescil dönemleri TFF tarafından her sezon belirlenir ve ilan edilir
- Futbolcular aynı sezon içerisinde en fazla iki kulübe tescil edilebilirler
- İkinci transferlerde yaşına bakılmaksızın kulüp muvafakati aranır
Futbolcu Lisansının İptal Edilmesi Durumları
Lisans sadece doğal süreçlerle değil, bazı disiplin cezaları sonucunda da iptal edilebilir:
1. Sahte Belge Kullanımı
- Lisans işlemlerinde sahte belge kullanan futbolcu, veli veya kulüp görevlileri hakkında cezai işlem yapılır
- Lisans ve tescil işlemleri iptal edilir
- Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur
2. Yabancı Futbolcular İçin Özel Durumlar
- Türkiye’de tescil işlemi yaptırdıktan sonra başka ülkede tescilli olduğu tespit edilen yabancı futbolcuların lisansı iptal edilir
- İptal tarihinden itibaren bir yıl süre ile yeniden lisans alamazlar
- Durum ilgili ulusal federasyona bildirilir
3. Disiplin Cezaları
PFDK (Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu) kararlarıyla:
- Müsabakadan men cezası
- Hak mahrumiyeti cezası
- Bazı ağır disiplin ihlallerinde lisans iptali
Lisans Vizesi Nedir ve Önemi
Vize, futbolcunun lisansının her sezon yenilenmesi işlemidir:
Vize İçin Gerekli Belgeler (Amatör):
- Sağlık yönünden futbol oynamaya elverişliliğine dair beyan
- 18 yaşından küçükler için veli ve kulüp taahhütnamesi
- 18 yaşından büyükler için futbolcu ve kulüp taahhütnamesi
- Vize ücretinin yatırıldığına dair belge
Vize Süresi:
- Vize işlemleri 31 Mayıs tarihine kadar yapılabilir
- Transfer ve tescil dönemlerine bağlı değildir
Serbest Futbolcu (Free Agent) Statüsü
Serbest futbolcu, herhangi bir kulüple sözleşmesi olmayan futbolcudur:
Serbest Futbolcu Olma Yolları
- Profesyonel sözleşmesinin sona ermesi (31 Mayıs)
- Karşılıklı anlaşma ile sözleşme feshi
- Haklı fesih hakkının kullanılması
- Kulübün kapanması veya ligden çekilmesi
- Amatörde iki sezon vize yaptırmama
Serbest Futbolcunun Hakları
- İstediği kulüple görüşme yapabilir
- Bonservis bedeli olmadan transfer olabilir
- Sözleşme şartlarını serbestçe belirleyebilir
- Avrupa Birliği ülkeleri arasında Bosman Kuralı’ndan yararlanabilir
Yetiştirme Tazminatı ve Katkı Payı
Lisans boşa düşse bile bazı durumlarda ödeme yükümlülükleri devam eder:
Yetiştirme Tazminatı
- 12-23 yaş arası futbolcuyu yetiştiren kulüplere ödenir
- Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nda düzenlenir
- Serbest futbolcu olsa bile yetiştirme tazminatı hakkı saklıdır
Katkı Payı (Amatör – 18-25 Yaş)
- 18 yaşını tamamlayan ama 25 yaşını doldurmayan amatör futbolcuların transferlerinde ödenir
- TFF tarafından her yıl tespit ve ilan edilir
- Yeni kulüp eski kulübe katkı payı ödemek zorundadır
Uluslararası Transferler ve FIFA Kuralları
Yurt dışına veya yurt dışından transfer olma durumlarında:
Uluslararası Transfer Sertifikası (ITC)
- Yurt dışından transfer olacak futbolcular için ITC alınması zorunludur
- FIFA düzenlemeleri esas alınır
- Federasyonlar arası yazışmalar gereklidir
Transfer Matching System (TMS)
- Tüm uluslararası transferler FIFA’nın TMS sistemine kaydedilir
- Kulüpler arasındaki anlaşmalar dijital ortamda saklanır
- Şeffaflık ve güvenlik sağlanır
Lisans İşlemleri Nasıl Yapılır?
Dijital Lisans Sistemi
- TFF dijital lisans sistemi üzerinden işlemler yapılır
- Kulüpler lisans belgelerini sisteme yükler
- TFF Bölge Temsilcilikleri onay işlemlerini gerçekleştirir
Gerekli Belgeler
İlk Lisans (Filiz Lisans) İçin:
- Nüfus cüzdanı fotokopisi veya kayıt örneği
- Sağlık beyanı
- Veli izin belgesi (18 yaşından küçükler için)
- Fotoğraf
- Kulüp taahhütnamesi
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Sözleşmem 6 ay kala başka kulüple görüşebilir miyim? Cevap: Evet, profesyonel futbolcular sözleşme bitimine 6 ay kala mevcut kulübünün onayını almadan yeni kulüple görüşme hakkına sahiptir.
Soru: Amatör lisansım 2 sezon vizesiz kaldı, ne yapmalıyım? Cevap: Lisansınız iptal edilmiş olabilir. Dilediğiniz kulüpte yeniden lisans çıkartabilirsiniz.
Soru: Kulübüm ücretimi ödemiyor, sözleşmemi feshedebilir miyim? Cevap: En az on günlük noter onaylı ihtar sonrası ve kulüp ödemezse haklı fesih hakkınızı kullanabilirsiniz.
Soru: 25 yaşını geçtim, transfer olmak istiyorum? Cevap: 25 yaşını tamamlayan amatör futbolcular katkı payı ödemeksizin serbest transfer yapabilir.
Soru: Yabancı futbolcu olarak Türkiye’ye geliyorum, ne yapmalıyım? Cevap: Uluslararası Transfer Sertifikası alınmalı, en az 10 ay oturma izniniz olmalı ve TFF düzenlemelerine uyulmalıdır.
Önemli Hatırlatmalar
Futbolcu lisansının boşa düşmesi birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. En yaygın durumlar:
✅ Amatörlerde: İki sezon vize yaptırmama, kulübün kapanması, 25 yaş üzeri olma ✅ Profesyonellerde: Sözleşme bitiş tarihi, karşılıklı fesih, haklı fesih ✅ Ortak durumlar: Kulübün ligden çekilmesi, lisans iptali
Önemli: Lisans işlemleriyle ilgili güncel bilgiler için TFF’nin resmi internet sitesini takip edin. Transfer dönemleri, ücretler ve prosedürler değişebilir.
Hukuki Destek: Karmaşık transfer durumlarında veya sözleşme anlaşmazlıklarında mutlaka spor hukuku alanında uzman bir avukattan destek alın.
